Jeden z ważniejszych parametrów nurkowych – czyli obliczanie zużycia powietrza
Ten wzór i obliczenie tej wartości pomoże Ci poznać samego siebie zarówno podczas aktywności nurkowej jak i wstanie spoczynku np. podczas spokojnego przystanku bezpieczeństwa lub dekompresyjnego. Pozwoli zaplanować na ile wystarczy Ci czynnika oddechowego na danej głębokości
Jako ciekawostka można podać że człowiek średnio oddycha 12-16 razy na minutę. Każdy wdech to około 0,5 l powietrza
- Odpoczynek – 7-10 l / min
- Lekka praca – około 20 l/ min
- Średnia praca – około 30 l/min
- Ciężka praca – około 60l/ min
- Przy wysiłku ekstremalnym nawet do 120l/min
Nurek jeśli porusza się w sposób spokojny i ma prawidłową technikę nurkowania, nie wstrzymuje oddechu, oddycha normlanie to jest to prac lekka – zużycie od 18-22 l jest zupełnie normalne. Mężczyźni zazwyczaj około 20-22 l/ min a kobiety 18-20l/ min ale nie ma szczególnej reguły.
Po co liczymy SAC ?
1/ dla własnego bezpieczeństwa, komfortu planowania nurkowania – znając swój SAC a najlepiej również partnera nurkowego SAC – mogę obliczyć ile czasu możemy przebywać podwodą na danej głębokości tak by nie zabrakło nam czynnika oddechowego i byśmy wynurzyli się z odpowiednią rezerwą gazu.
2/ wprowadza ład i spokój podczas nurkowania – nie stresujemy się ewentualnym barkiem czynnika oddechowego – wiemy ile zużywamy i łatwo możemy stwierdzić czy wszystko OK
3/ w nurkowaniu technicznym jest to kluczowe do planowania ilości poszczególnych gazów jakie zabieramy na dane nurkowania – najczęściej dekompresyjne i wymagające dokładnego planowania własnego zużycia gazu, partnera oraz liczenia zużycia w określonych sytuacjach awaryjnych.
Butla nurkowa 15 l pod ciśnieniem 200 bar
Ile tam jest gazu ?
Dość łatwo to policzyć – 15 l x 1 bar = 15 l
Czyli jedna atmosfera to 15 litrów – zatem jeśli tych atmosfer jest 200 to 15L x 200 = 3000 l
Ilość gazu w litrach w butli = pojemność butli x ilość atmosfer (bar)
Zakładając że zużyjemy tylko 150 atmosfer by została nam jeszcze rezerwa 50 bar to mamy do dyspozycji 15l (butla) x 150 bar (ciśnienie w butli) = 2250 litrów gazu
Na powierzchni przy zużyciu 20 l gazu na min to 2250 litrów / 20litrów = 112,5 minuty – to prawie 2 h – zatem dlaczego pod wodą czasami po 30 min już pokazuje rezerwę ?
Zużycie gazu a głębokość
Wiemy że wraz z wzrostem głębokości rośnie ciśnienie oddziałujące na nurka a to zwiększa ciśnienie podawnego mu gazu a co za tym idzie ilości gazu.
Jeśli nasz nurek zużywał:
Na powierzchni – 20 l / min
To na 10 m – 40 l/ min (20l x 2 atm ciśnienia bezwzględnego na tej głębokości)
na 20 m – 60 l/ min (20l x 3 atm ciśnienia bezwzględnego na tej głębokości)
na 30 m – 80 l/ min (20l x 4 atm ciśnienia bezwzględnego na tej głębokości)
na 40 m – 100 l/ min (20l x 5 atm ciśnienia bezwzględnego na tej głębokości)
zatem widać doskonale że na 40 m zużyjemy 5 x więcej niż na powierzchni
no tak ale ile my zużywamy tego gazu by móc podstawić do wzoru
SAC Surface Air Consumption – pierwszy sposób obliczenia
pływamy 10 min na głębokości 10 m i liczymy ile zużyliśmy powietrza
Przykładowo:
Nurek miał w butli 15 l 200 bar gazu kiedy rozpoczynał test a 170 bar po 10 min
Zużył zatem 200-170 bar = 30 bar
30 bar x 15 litrów butla = 450 litrów w 10 min na głębokości 10m ( 2 bary ciśnienia )
W minutę zużył zatem: 450 litrów / 10 min = 45 litrów na minutę na 10 metrach
Dużo czy nie ? musimy policzyć SAC czyli wartość na powierzchni – zatem nurka trzeba wynurzyć
45 l / 2 bar (cieśnienie na głębokości 10m) = SAC = 22,5 litra Całkiem do przyjęcia.
SAC Surface Air Consumption – drugi sposób obliczania
Dzisiaj większość komputerów nurkowych ma możliwość podania max głębokości oraz średniej głębokości nurkowania oraz czasu nurkowania – to nam wystarczy.
Przykład:
Nurek ma butlę 11 litrów
Ciśnienie początkowe 200 bar
Ciśnienie po nurkowaniu 60 bar
Zużył 140 bar = 140 x 11 l (pojemność butli) = 1540 litrów
Średnia głębokość 12m (podaje nam komputer w logu)
Czas nurkowania 45 min (podaje nam komputer w logu)
Zatem liczymy: 1540 litów zużył / 45 min nurkował = 34,2 litry na minutę
A ile to będzie na powierzchni ?
12 m to ciśnienie 2,2 (nie uwzględniamy to drobnych odchyleń z uwagi na to czy woda jest słodka czy słona)
Zatem 34,2 litry zużywane na minutę / 2,8 = 15,5 litra na powierzchni. SAC = 15,5
SAC Surface Air Consumption – planowanie nurkowania
Przykład:
Nurek ma SAC (którego już potrafi obliczać) 21 litrów na minutę
Chce wykonać nurkowanie na Zakrzówku na 20 m przez 30 min
Zabiera butlę 11 l pod ciśnieniem 200 bar
Czy wystarczy mu gazu by wynurzyć się z min 50 bar rezerwy ?
Zobaczmy:
SAC 21 litrów/ min x 30 min (czas nurkowania) = 630l zużyłby na powierzchni
A ile na głębokości 20m ?
630 l całkowitego zużycia x 3 bary ( ciśnienie na 20 m) = 1890 litrów
Tyle potrzeba gazu by 30 min pływać na głębokości 20 m przy SAC = 21 litrów
Czy zatem mu wystarczy ?
Chcemy by zostało w butli min 50 bar – zatem możemy zużyć 150 bar z 11 litrowej butli
= 11 l x 150 = 1650 litrów
Nurek nie może planować takiego nurkowania ponieważ braknie mu gazu
A czy z rezerwą by wystarczyło ?
11 l x 200 bar = 2200 litrów
Tak z rezerwą by wystarczyło i 310 litrów by zostało
Ale nie planujemy takich nurkować – rezerwa nie bierze udziału w planowaniu jest na wypadek awarii, sytuacji nieprzewidzianej.
Zaplanuj inaczej takie nurkowanie – krócej / być może płycej lub zabierz większą butlę np. 15 l
Nasz wzór wygląda zatem następująco:
SAC (litry/ min) = (Pp- Pk) x O / (D +10/10) / T
Przykład:
= (220-60 bar) x 15 litrów / (18 metrów +10/10) / 30min
= 160 bar x15litw /2,8 bar / 40min
= 2400litów /2,8bar/40min
= 857,1 litów /40min
= 21,4 litów / min
Gdzie:
Pp – ciśnienie początkowe w butli
Pk – ciśnienie końcowe w butli
O – pojemność butli
D – głębokość
T – czas nurkowania
Wzór liczony na średnich